Over Staphorster Stipwerk

 

Staphorster Stipwerk is een speciale techniek, die wordt gebruikt om handstoffen en andere materialen te bedrukken en daardoor te versieren. Aanvankelijk gebeurde dit op stoffen die werden gebruikt voor de traditionele klederdracht van Staphorst, later ook op allerlei andere gebruiksvoorwerpen. 

Het drukken gebeurt met handgemaakte stempels die zijn gemaakt van materiaal dat in huis voorradig is, bijvoorbeeld klosjes hout of kurken, waarop spijkers en spijkertjes, knopspelden en andere stukjes metaal worden bevestigd. De stempels worden in verf gedoopt en zo worden stempels aangebracht op het materiaal. Stempels met verschillende motiefjes worden gecombineerd tot patronen. Elke 'stipper' ontwikkelt zijn / haar eigen patronen. Sommige soorten patronen en motieven komen terug bij veel 'stippers', zoals bijvoorbeeld blad- en bloemmotieven of voorbeelden uit de volkskunst, zoals het zonnerad, het bijenkorfje  en de zesster.

Niet alleen de motieven, maar ook de kleuren van de stippen hebben hun betekenis. De kleurentradities rond de rouw speelden en spelen daarbij een belangrijke rol.  Zo zijn blauw en groen de kleuren van de rouw, in rouwperiodes wordt geen rood gebruikt. Het stipwerk is sinds het begin van de 20e eeuw een wezenlijk onderdeel van de Staphorster klederdracht en volkscultuur. Door vrouwen (en een enkele man)  die de traditionele klederdracht thuis maken en door de families (Vloedgraven, Stegeman) die met stipwerk bedrukte stoffen verkochten en verkopen. 

Na de Tweede Wereldoorlog  deed het bedrukken van bijvoorbeeld houten gebruiksvoorwerpen met Staphorster Stipwerk zijn intrede. Ook andere eigentijdse voorwerpen werden bedrukt.

 

Op initiatief van Gerard van Oosten, een Staphorster die zelf heel intensief bezig is met het Staphorster stipwerk en met de ontwikkeling van de materialen daarvoor, is een ‘erfgoedzorgplan’ ontwikkeld voor het ambacht van het Staphorster stipwerk. Samen met Museum Staphorst en met ondersteuning van een aantal enthousiaste Staphorster bedrijven en inwoners is het Staphorster stipwerk geplaatst op de Nationale inventaris van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Op 20 september 2013 is hiervoor het certificaat uitgereikt door het Nederlands Instituut voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed.

 

(bron website Stichting Staphorster Stipwerk)